พระลีลาดอกไม้ไหว กรุวัดส่องคบ เนื้อชินเงิน จ.ชัยนาท
ชัยนาท เป็นเมืองเก่าแห่งราชอาณาจักรสุโขทัย ในสมัยอยุธยา เมืองชัยนาทถือเป็นเมืองลูกหลวง ทางด้านยุทธศาสตร์การทหารที่สำคัญ ใช้ตั้งรับศึกจากพม่าหลายครั้ง และมีชัยชนะทุกครั้งไป อันเป็นที่มาของชื่อเมือง “ชัยนาท"
ประวัติดั้งเดิม เป็นเมืองโบราณมีชื่อว่า “เมืองแพรก” หรือ “เมืองสรรค์” ตั้งอยู่ฝั่งขวาของแม่น้ำเจ้าพระยา บริเวณที่ปากคลองแพรกศรีราชา ใต้ปากน้ำเก่า
ต่อมาได้มีชุมชนใหม่เกิดขึ้น ไม่ไกลจากเมืองสรรค์เท่าใดนัก เมืองใหม่นี้มีชื่อว่า "เมืองชัยนาท" ผู้คนพากันอพยพเข้ามาอยู่มากขึ้น ทำให้เมืองสรรค์กลายเป็นเมืองเก่าไป
ปัจจุบัน เมืองสรรค์ เป็นอำเภอหนึ่งของ จ.ชัยนาท ชื่อว่า อ.สรรค์บุรี
เมืองสรรค์ ได้ชื่อว่าเป็น เมืองพระ ด้วยเหตุที่มีวัดวาอารามต่างๆ มาก (ประมาณ ๒๐๐ วัด) จัดเป็นแหล่งรวมพระพุทธรูป พระเครื่อง และโบราณวัตถุต่างๆ มากมาย
นอกจากนี้ ยังเป็นแหล่งกำเนิด พระเครื่อง ที่มีชื่อเสียงมาช้านาน นั่นคือ พระลีลาเมืองสรรค์ หรือที่นิยมเรียกว่า พระสรรค์ยืนลีลา ถือเป็นพระพิมพ์ที่อยู่ในความนิยม และต้องการของนักสะสมมาช้านาน เนื่องจากพระพิมพ์นี้ มีชื่อเสียงโด่งดังในทางพุทธคุณ มาตั้งแต่การทำศึกสงครามครั้งโบราณกาล ซึ่งพระเมืองนี้ พุทธคุณเน้นหนักในทางด้านเมตตา แคล้วคลาด คงกระพันเป็นเลิศ
พระสรรค์ยืนลีลา เนื้อชินเงิน เป็นพระสกุลช่างอู่ทอง คาดว่าสร้างในสมัยอยุธยาตอนต้น ขุดพบที่ กรุวัดท้ายย่าน ซึ่งปัจจุบันกลายสภาพเป็นวัดร้าง หลงเหลือไว้เพียงแต่ซากโบราณสถาน ที่ยังพอมีเค้าโครงหลงอยู่บ้าง
พระที่ขุดพบนี้มีพุทธศิลป์เป็นพระปางลีลา หันด้านซ้าย ทรวดทรงองค์พระอวบอ้วน พระหัตถ์ขวาที่ยกขึ้นมีลักษณะใหญ่ ทรงจีวรแบบแนบเนื้อ ไม่ปรากฏสังฆาฏิในองค์พระ พระบาทซ้ายยกลอยขึ้น ประทับยืนบนฐานบัวสองชั้น
พุทธลักษณะโดยรวม เรียบง่าย ธรรมดา ไม่มีลวดลายประดับในพิมพ์ จึงเป็นพระที่หย่อนความสวยงาม
พระพิมพ์นี้ พระพักตร์ไม่มีหน้าตา ปรากฏเพียงรูปวงพระพักตร์ และเศียรในลักษณะยาวรี เท่านั้น
องค์พระค่อนข้างหนา ด้านหลังเรียบตรง ไม่แอ่นเว้า และมีลายผ้าแบบละเอียด อยู่ทั่วผิวพระ
ขนาดองค์พระ กว้างประมาณ ๒.๓ ซม. สูง ๖ ซม.ราคาทั่วไปหลักหมื่นกว่าขึ้นไป ถ้าสภาพสวยคมชัด สมบูรณ์ ถึงหลักหมื่นกลาง เพราะพระพิมพ์นี้หาสภาพ สวย คม ลึก ได้ยาก
พุทธคุณ โด่งดังด้านคงกระพัน ไม่เป็นสองรองเมืองอื่นใด มาตั้งแต่รุ่นเก่าก่อน จนได้รับการจัดอันดับ ให้อยู่ในประเภท พระเนื้อชินยอดนิยม พิมพ์หนึ่งของ จ.ชัยนาท
พระปางลีลา อีกพิมพ์หนึ่งของ จ.ชัยนาท พุทธศิลป์สุโขทัย คือ พระลีลาการก้าวย่างอันอ่อนช้อย งดงามมาก จนได้รับความนิยมกันอย่างกว้างขวาง คือ พระลีลาดอกไม้ไหว เนื้อชินเงิน ฝีมือการการสร้างงดงามอลังการวิจิตรบรรจง แลดูแล้วเหมือนองค์พระมีชีวิต ขณะเคลื่อนไหวในพุทธอิริยาบถ ที่ทรงกำลังเยื้องย่างพระวรกาย
พระพิมพ์นี้ขุดพบที่ วัดส่องคบ อันเป็นพระอารามหลวง ที่มีความสำคัญมาตั้งแต่สมัยสมเด็จพระบรมราชาธิราช ที่ ๑ ต่อมาภายหลัง ได้เสื่อมโทรมลงตามกาลเวลา ท้ายสุดกลายเป็นวัดร้าง และได้มีการขุดพบพระพิมพ์ต่างๆ มาหลายครั้งแล้ว
ครั้งแรก เมื่อประมาณ พ.ศ.๒๔๖๐ นอกจากพบพระพิมพ์ต่างๆ แล้ว ยังปรากฏพบพระแผงในสมัยลพบุรีรวมอยู่ในกรุด้วย
พระกรุนี้ มีทั้งเนื้อดิน เนื้อชิน อาทิ พระสรรค์นั่งไหล่ยก พระสรรค์ยืนลีลา พระสรรค์นั่งซุ้มไข่ปลา พระซุ้มหน้าบัน รวมทั้ง พระพิมพ์ยอดนิยม ประเภทสวยวิจิตรบรรจง ในฝีมือการสร้างสรรค์ คือ พระลีลาดอกไม้ไหว
พุทธลักษณะ เป็นพระรูปทรงห้าเหลี่ยมแบบยาวรี องค์พระประทับยืน ลักษณะเดียวกับ พระสรรค์ยืนลีลา องค์แรก ทรวดทรงแลดูสูง แต่มีความงามแบบลงตัว สมส่วน ประทับบนฐานลายดอกบัว ยกพระบาทซ้ายลอยขึ้น วางปลายพระบาทซ้ายเฉียงลงมาทางด้านหลังของพระบาทขวาที่ประทับอยู่
พระกรและพระหัตถ์ซ้าย ทอดวางแนบลงมาตรงๆ ส่วนพระกรและพระหัตถ์ขวา ยกสูงขึ้นเสมอพระอุระ (อก) พระพักตร์ตั้งตรงมาด้านหน้า ปรากฏไม่คมชัดสมบูรณ์ แลเห็นเพียงพระขนง และพระนาสิกเท่านั้น
บริเวณจีวรด้านล่าง ปรากฏเส้นลวดลายบริเวณชายจีวร ที่เรียงซ้อนเหลื่อมกันหลายชั้น สวยงามมาก แลดูราวกับว่า กำลังเคลื่อนไหวสะบัดจีวรพลิ้ว ทั้งซ้ายและขวา อีกทั้งพื้นผิวด้านข้างองค์พระทั้งสองด้าน ปรากฏลายดอกไม้ทั่วพื้นผิวสวยงาม อันเป็นที่มาของชื่อพระพิมพ์นี้ว่า พระลีลาดอกไม้ไหว
องค์พระมีทองเก่าปิดมาแต่เดิมจากในกรุ เหลืองอร่ามเป็นประกายแวววับทั่วองค์พระ
องค์พระมีขนาดไม่หนา แบบบางพอประมาณ กว้าง ๒.๑ ซม. สูง ๖.๘ ซม. ด้านหลังเนื้อพระไม่เรียบ มีเนื้อเกินตอนเทหล่อพระ เป็นคลื่นนูนสูงต่ำ ไม่ราบเรียบเท่ากัน

นอกจากนี้ ยังปรากฏลายผ้า ลักษณะลายใหญ่ เต็มทั่วหลังพระ ปกคลุมด้วยไข คราบดิน ขี้กรุบางๆ บ่งบอกถึงความเก่าได้อย่างชัดเจน
สนนราคา สภาพพอสวย หลักหมื่นต้น ถ้าสภาพสมบูรณ์คมชัดมาก ปิดทองเก่า เหลืองอร่ามเต็มองค์พระ ราคาถึงหมื่นกลางขึ้นไป
พุทธคุณ บูชาแล้วส่งเสริมให้ชีวิตมีความเจริญก้าวหน้ารุ่งเรือง สมบูรณ์พูนสุข ตามแบบพระปางลีลา ที่เน้นความเจริญรุ่งเรือง ทางทำมาค้าขาย เพิ่มผลพูนทวี มีเมตตามหานิยม รวมทั้งแคล้วคลาดสรรพภัยทั้งหลายทั้งปวง อีกด้วย
"ชาติ วิศิษฏ์สรอรรถ"

244-0-006xx-x